‘Mazzeltov’

Een musical naar het boek Tobit.
Het boek Tobit doet denken aan een sprookje. Er speelt een hond mee, er komt een engel in voor en een vis die kan praten. Het verhaal is niet in de bijbel van de protestanten gekomen en bij velen onbekend. Dat is jammer. Het is zo’n mooi verhaal, en na het eind kun je verzuchten ‘ze leefden nog lang en gelukkig.

Het Jiddische woord ‘mazzeltov’, (van het Hebreeuwse: mazal tov) dat ‘veel geluk’ of ‘alle goeds’ betekent, wordt geroepen nadat er op een Joodse bruiloft na de huwelijksvoltrekking door de bruidegom een glas kapot wordt getrapt. Het breken van het glas staat symbool voor het verdriet over het vernietigen van de tempel en de daaropvolgende diaspora en vervolgingen.

Het boek Tobit heeft maar veertien hoofdstukjes. Deze mooie novelle ontstond waarschijnlijk rond 200 vóór Christus. Het gaat over joden die in ballingschap leven, ergens in Assyrië, ver buiten Israël, in moeilijke omstandigheden dus, maar zij doen toch hun best om trouw te blijven aan hun God en aan de leefregels van hun volk. Tobit is een verzonnen verhaal, want er komen nogal wat fabelachtige en ongerijmde dingen in voor. Maar dat is helemaal niet erg. Ook verhalen die niet echt gebeurd zijn, kunnen waarheid bevatten. Als je deze sprookjesachtige novelle onbevangen leest, vind je er een rijke boodschap in.

Het begint met allemaal ellende. Tobit is een vrome jood. Met zijn volksgenoten is hij door de Assyriërs in ballingschap gevoerd. Hij is ondanks zijn goede daden blind geworden nadat er een vogel in zijn ogen heeft gepoept.  Hij ziet geen toekomst meer. Hij verzuurt en gaat bij de pakken neerzitten. Tot hij opstaat, in beweging komt en gaat handelen.
“Er is geen glans, geen licht meer in zijn ogen.
De dag heeft plaatsgemaakt voor donk’re nacht.
Hij weet niet meer wat van hem wordt verwacht.
Hij voelt zich uitgeteld en zwaar bedrogen.”

Sara heeft het gevoel dat een duivel haar leven verziekt. Alle mannen met wie ze zal gaan trouwen, sterven.  Zevenmaal heeft de boze demon Asmodeüs haar minnaar gedood. Het lijkt alsof er een vloek op haar rust. Pas als zij haar droevige geschiedenis achter zich laat en gaat geloven in de liefde (die de angst overwint) kan zij het geluk bevrijd tegemoet gaan.
“Ze komt niet los van haar afhank’lijk leven,
de stap die haar van vader scheidt is groot.
Aan wie kan zij zich onbevangen geven?
Wie trekt haar weer in ’t leven, uit de dood?”

Tobias (de zoon van Tobit) is de derde hoofdrolspeler in dit verhaal, wordt op pad gestuurd om het geld te halen dat Tobit ooit eens aan een vriend in bewaring heeft gegeven. Hij trekt weg uit het ouderlijk huis, de wijde wereld in. Voor het eerst op eigen benen, maar, in de gestalte van zijn metgezel, in Gods aanwezigheid. Tobias leert moeilijkheden te overwinnen en keuzes te maken.
Je bent op weg en zoekt een spoor,
je reist naar buiten en naar binnen.
Soms moet je weer opnieuw beginnen,
gaat wat je had bereikt teloor.”

Tobias gaat dan op zoek naar een betrouwbare reisgezel en vindt de engel Rafaël, zonder te weten dat het een engel is, want deze stelt zich voor als Azarias, een volksgenoot van Tobit.  Met hulp van Rafaël verslaat Tobias de demon Asmodeüs. Daarna brengt hij zijn vaders geld naar huis. Met de gal van een vis die hij samen met Rafaël heeft gevangen, geneest Tobias zijn vaders blindheid. Tobias trouwt met Sara en ze leefden allemaal nog lang en gelukkig.
“Godlof, die ons vandaag het zonlicht geeft,
die eng’len stuurt om met ons mee te lopen,
die liefde is, waardoor wij blijven hopen.
Geprezen, die met ons het leven leeft.”

 

 

 

 

 

 

In de ballingschap, waarin het volk Israël verkeerde toen dit verhaal ontstond, moet dit tot de verbeelding hebben gesproken. Het volk was ook ver van huis en bang. Ook mensen van deze tijd zullen zich met de personen in het verhaal kunnen identificeren. Hoeveel goede mensen krijgen niet te maken met ziekte en machteloosheid, zoals Tobit? Maar in dit verhaal weten we al in het begin dat het vast wel goed zal komen. Een engel van God gaat, als mens, mee op reis.

De hond
Mocht iemand zich afvragen wat de hond in het verhaal doet: dat is een goede vraag. Daarover zijn de geleerden het niet eens. Ik heb ervoor gekozen de hond zonder commentaar en even vanzelfsprekend als in het boek Tobit een figurantenrol te geven.

De componist: Dennis Dronkers
Dennis studeerde Lichte Muziek, Klassiek Piano en Docent Muziek aan het conservatorium. Hij leidt verschillende koren en geeft lessen in musical en theater en workshops in zang. Verder begeleidt hij als pianist en componist zangers, theater- en orkestprojecten. Als zangcoach is hij  sinds 2007 verbonden aan  het Kunstencentrum Atrium in Sneek en  sinds 2008 als docent zang bij MUZT, de musicalopleiding voor jongeren in Sneek. Verder is hij dirigent van een aantal koren en artistiek leider van De Blaue Toer, een Stichting voor eigenzinnige muziektheaterproducties. In de afgelopen jaren won Dennis met zijn koren diverse prijzen en werkte hij met veel succes als componist, arrangeur en muzikaal leider mee aan de  theater- en musicalproducties.

‘Mazzeltov’ is verkrijgbaar bij muziekuitgeverij Intrada: www.intradamusic.nl.
U kunt natuurlijk ook even bellen of mailen met uitgever Jan de Jong: 0513-688951,  info@intradamusic.nl.

Voorbeelden uit de partituur. Klik op de afbeeldingen voor een groter formaat.