‘Op adem’

15 kerstliederen voor koor, samenzang, orgel en/of variable blaaskwintet & timpani. Liederen met bekende melodieën die u ook in andere uitgaven tegenkomt, maar ditmaal in een andere opzet. De hertaalde en nieuwe teksten zijn van Eppie Dam (6) en van mij (9), de arrangementen en de (in 5 gevallen) nieuwe muziek zijn van Geke Bruining, Dirk S. Donker, Jan de Jong, Hinrik van der Meer en Ray Shepherd.

”Op die adem kunnen we zingen en spelen”. Met name in de tijd rond kerst wordt er veel door zangers en muzikanten gezamenlijk feestelijk gemusiceerd. Daarom ontstond het idee om een bundel samen te stellen met goed klinkende instrumentale bewerkingen met veel variatie. Gekozen is voor een opzet waarbij een aantal mogelijkheden wordt geboden, al naar gelang de situatie en bezetting. De meeste liederen kunnen ook met samenzang worden uitgevoerd. De bestaande melodieën zijn afkomstig van de traditionele Engelse carols en uit het Liedboek voor de Kerken.

Inhoudsopgave.

(Once in royal Davids city)
“In de stad waar koning David
op zijn schapen had gepast,

werd een mensenzoon geboren,
die het licht der wereld was.

Eng’len kondigden het aan:
Jezus, helper, is zijn naam”

Er valt wat te zeggen voor herhaling. Het is fijn om ieder jaar in de kerstvieringen de bekende liederen te zingen. Maar zo langzamerhand raken de woorden wel wat versleten en zit er een kras op de plaat. We lijken het feest vaak te vieren met verkleurde slingers, met woorden die aan betekenis hebben ingeboet. Het kaarslicht glanst niet meer in dof geworden koper. Wordt het niet tijd om weer sprekende kleuren te gebruiken en de instrumenten op te poetsen?

(Hark! the herald angels sing)
“In de stilte van de nacht,

wanneer niemand het verwacht,
gaat een zuiver eng’lenkoor
ons in lofgezangen voor:
eer aan God op deze dag,
dat Hij naar de mens omzag,
die door dit gezegend kind,
hier op aarde vrede vindt.
Hoor, hoog boven ons geluid
klinkt die blijde boodschap uit.”

Mogelijke instrumentale bezettingen

Uitgangspunt om mee aan de slag te gaan was het Engelse Festival of Lessons and Carols. Een traditionele viering met lezingen en liederen die vertellen van het kerstverhaal.  Een aantal componisten was bezig met nieuwe arrangementen op deze oude melodieën om tot A New Festival of Lessons and Carols te komen. Om de toegankelijkheid te verhogen zocht men vervolgens naar tekstschrijvers die de oude Engelse teksten konden vertalen. Uiteindelijk bleven van hen Eppie Dam en Margryt Poortstra over.


(Hush, my dear, lie still en slumber)
“’t Volk dat in het duister gaan moest,

zal een licht zien, levensgroot.
Waar de nacht de dienst uitmaakte,
gloort het eerste morgenrood.
Blijdschap zal de toon aangeven,
als bij d’oogst na hongersnood.”

Wij wilden echter niet letterlijk vertalen, omdat we ons niet kon vinden in het oude gedachtegoed van de vaak eeuwenoude teksten. Binnen het kader van het onderwerp en de stijl van de oude liederen maakten wij eigen teksten. Zo gaat ‘Betlehem’ nog steeds over de stad van koning David, maar wordt er wat anders tegenaan gekeken. ‘In de stal’ is ook nu nog een wiegenliedje en in ‘Zoon van mensen’ wordt ook nu nog ingestemd met het engelenkoor, maar de oude vormen werden in een modern jasje gestoken.

‘Op adem’: een bundel die zich waagt aan het opfrissen van een oud verhaal in woorden en muziek van deze tijd. Niet alles is nieuw. Er klinken veel vertrouwde geluiden, woorden die nog meteen op z’n plaats vallen. Er blijft genoeg over om de traditie geen geweld aan te doen, maar er is zoveel veranderd en toegevoegd dat het weer de moeite loont om echt te luisteren. Oude melodieën werden opnieuw gearrangeerd. Er kwamen 10 hertalingen en 5 nieuwe teksten met nieuwe muziek bij. Aan alle liederen werden nieuwe instrumentale partijen toegevoegd.


(God rest you merry gentlemen)
“Hoe vreugdevol is deze dag.
We vieren volop feest,
want God zag naar de mensen om,
naar minsten nog het meest.
Verlossing kwam voor wie
zo lang gebonden was geweest.
O boodschap van toekomst en troost.”

Met Kerst vieren we het verhaal van het nieuwe Leven en kunnen we in een vaak benauwend bestaan herademen. Wie ademt laat horen dat hij leeft. Op die adem kunnen we zingen en spelen. We komen op adem door dat zich steeds weer vernieuwende, vredebelovende begin.

‘Op adem’ is verkrijgbaar bij muziekuitgeverij Intrada: www.intradamusic.nl.
U kunt natuurlijk ook even bellen of mailen met uitgever Jan de Jong: 0513-688951,  info@intradamusic.nl.

Een aantal voorbeelden uit de partituur: